zioła w stomatologii

Współczesna farmakologia sięga korzeniami do dawnego ziołolecznictwa. Zioła są cenione od stuleci, a ich korzystny wpływ na cały organizm człowieka jest ogólnie znany. Obecnie ludzie coraz chętniej wykorzystują naturalne metody leczenia. W odpowiedzi na ten trend, na rynku pojawia się także coraz więcej leków i preparatów roślinnych, które są stosowane w stomatologii. W schorzeniach jamy ustnej zastosowanie mają przede wszystkim zioła o właściwościach ściągających, przeciwzapalnych i przeciwbakteryjnych. Wykorzystywane są w różnych postaciach. Skuteczność leków roślinnych zależy w dużym stopniu od formy, w jakiej są one podawane. W stomatologii zioła są najczęściej składnikiem płukanek i naparów, past do zębów, rzadziej kropli i żeli.


Koszyczek rumianku
Anthodium Chamonillae
działa między innymi przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, łagodząco i uśmierzająco. Nadaje się do stosowania we wszystkich stanach zapalnych błon śluzowych w obrębie jamy ustnej, krtani i nosa, w postaci naparu do przemywania i płukania, kilkakrotnie w ciągu dnia, zwłaszcza do pędzlowania dziąseł przy paradontozie. Zawiera takie składniki czynne, jak olejek eteryczny z przeciwzapalnie działającymi składnikami chamazulenem i a-bisabolem, ponadto flawonoidy, śluz, wykazujące również właściwości rozkurczowe i działanie antyseptyczne.

Liście szałwii
Folium Salviae
mają od 2,5 do 3% olejku lotnego, który zawiera m.in. tujon, cyneol, kamforę i pinen. Ponadto szałwia zawiera garbniki, flawonoidy, kwasy organiczne, gorycze, duże ilości witaminy B1 (około 850 mg%), witaminy PP oraz karoteny (witaminy A) i duże ilości witaminy C. Wewnętrznie wykorzystywana jest przy bólach gardła, opryszczce i owrzodzeniu jamy ustnej, w chorobach dziąseł, zapaleniu migdałków. Przeciwbakteryjne działanie nalewki z szałwii polega na hamowaniu wzrostu drobnoustrojów Gram(+), w mniejszym stopniu Gram(-), przeciwzapalne zaś na zmniejszeniu przepuszczalności naczyń włosowatych. Dzięki właściwościom bakteriobójczym, szałwię stosuje się także zewnętrznie do płukania jamy ustnej, gardła, przy ropnym zapaleniu dziąseł, pleśniawce i przy anginie.

Ziele dziurawca
Herba Hyperici
znajduje zastosowanie w postaci okładów z naparów do przemywania w zapaleniu dziąseł, gardła, jamy ustnej i przy opryszczce. Ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, pobudza gojenie ran.

Mięta pieprzowa
Mentha piperita
prócz odświeżającego zapachu odznacza się właściwościami antybakteryjnymi, przeciwzapalnymi; działając na receptory zimna, daje uczucie chłodzenia w zapalnie zmienionej tkance. Jej liście są od dawna ważnym lekiem w domowych apteczkach. Napar z nich - znany jako herbata miętowa - stosuje się w zaburzeniach trawiennych, kolkach, wzdęciach i zatruciach pokarmowych. Preparaty z mięty działają rozkurczowo i przeciwzapalnie, mają właściwości przeciwbólowe oraz hamują rozwój bakterii chorobotwórczych. Wyciągi stosowane są w bólach gardła. Z liści mięty pieprzowej Folium Menthae piperitae (główne składniki to olejek miętowy, kwas askorbinowy 25 mg%, karoten do 40 m%, rutyna 14 mg%, apigenina, betaina, kwas oleanowy i ursulowy) otrzymuje się olejek eteryczny, a z niego mentol – krystaliczną substancję o silnych właściwościach znieczulających i bakteriobójczych.

Ziele tymianku
Herba Thymi
ma właściwości przeciwbakteryjne i odwadniające. Tymianek zawiera ponad 1% olejku eterycznego z silnie bakteriobójczym składnikiem fenolowym – tymolem. Ziele stosuje się do płukania w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła oraz przy schorzeniach dziąseł.

Mirra
jest gumożywicą, otrzymywaną z kory drzewa balsamowego mirra, które rośnie we wschodniej Afryce i na Półwyspie Arabskim. Wypływa ona ze zranień pnia i gałęzi, zasycha na powietrzu i przybiera postać przezroczystych ziarenek, wydzielających podczas spalania przyjemny zapach. Mirra, nazywana łzami drzewa, znana jest ze swoich właściwości leczniczych. Dawniej, wymieszaną z winem, podawano ją jako środek znieczulający. Współcześnie mirra ma zastosowanie w medycynie jako środek przeciwzapalny. Wyciąg z niej wchodzi w skład wybranych past do zębów – zarówno przeciwpróchniczych, jak i specjalistycznych, stosowanychw chorobach przyzębia.

Eukaliptus
Eucalyptus
to drzewo z rodziny mirrowatych. Występuje na terenie Australii i Tasmanii. Starsze liście eukaliptusa mają zastosowanie w lecznictwie jako surowiec do otrzymywania olejku eukaliptusowego, który używany jest w przemyśle spożywczym i kosmetycznym. Eukaliptus ma właściwości antyseptyczne, zmniejsza bóle mięśni i dolegliwości reumatyczne. Używany jest także do leczenia oparzeń. Ma silny, aromatyczny, przyjemny zapach. Olejek często wykorzystywany jest w produktach do higieny jamy ustnej (płyny do odkażania, pasty do zębów). Liście eukaliptusa odznaczają się działaniem bakteriobójczym w stosunku do bakterii Gram(-) i Gram(+), także przeciwbólowym.

Melisa lekarska
Melissa officinalis
- jej łacińska nazwa wywodzi się od słów oznaczających miód, słodycz, przyjemność. Od starożytności roślina ta usuwała objawy stresu i nerwowego napięcia. Charakteryzuje się silnym, cytrynowym zapachem i gorzkim smakiem. Współcześnie w lecznictwie stosowany jest liść melisy. Dzięki zawartości niektórych aldehydów, kwasów i garbników, melisa wykazuje działanie bakteriobójcze i wirusobójcze. W przemyśle kosmetycznym wykorzystywany jest olejek melisowy. Ma zastosowanie w pastach do zębów.

Jeżówka purpurowa
Echinacea purpurea
ma właściwości przeciwwirusowe, przeciwgrzybiczne oraz przeciwalergiczne. Wewnętrznie stosuje się ją przy różnych infekcjach, między innymi bólu gardła, owrzodzeniach jamy ustnej, schorzeniach dziąseł, ropniach okołozębowych, zablokowanych śliniankach. Powszechnym błędem, popełnianym przy leczeniu jeżówką, jest użycie zbyt niskiej dawki.

Kłącze pięciornika
Tormentillae rhizoma
- nalewka z niego jest preparatem o silnych właściwościach ściągających, ze względu na obecność skondensowanych garbników katechinowych. Stosowana w zapaleniu jamy ustnej i gardła, do pędzlowania w krwawieniach i wysiękowym zapaleniu dziąseł. Zewnętrznie działa przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie na skórę i błony śluzowe.

Malina
Rubus idaeus
- w ziołolecznictwie wykorzystuje się działanie silnie ściągających liści i owoców, czasami korzenia. Skład chemiczny maliny, to taniny, polifenole, witamina C i kwasy owocowe (tylko w owocach). Wewnętrznie ma zastosowanie m.in. przy owrzodzeniach jamy ustnej i bólach gardła.

Nagietek lekarski
Calendula officinalis
poprawia odporność, udrażnia naczynia chłonne, działa antyseptycznie, ściągająco, przeciwzapalnie, przeciwgrzybiczo. Leczy nie tylko ciało, ale i ducha... Mocny napar lub rozcieńczoną nalewkę stosuje się do płukania ust, przy bolesnych schorzeniach dziąseł lub bólu gardła.

Koper włoski
Foeniculum vulgare
ze względu na działanie antyseptyczne bywa składnikiem past do zębów oraz płynów do płukania przy zapaleniu dziąseł.

Oman wielki
Inula helenium
to masywna bylina, zwana dawniej zielem na świerzb, zielem końskim lub elfim szczawiem. Działa wykrztuśnie, rozkurczowo, antyseptycznie. Napar zewnętrznie używany jest do płukania, po usunięciu zęba i przy zapaleniu dziąseł.

Bez czarny
Sambucus nigra, S. canadensis
działa przeciwzapalnie, ściągająco i antywirusowo. Wyciąg z kwiatów można stosować zewnętrznie do przemywania przy stanach zapalnych jamy ustnej.

Prawoślaz lekarski
Althea
officinalis działa łagodząco, uśmierzająco i odżywczo. Służy do płukania przy owrzodzeniu jamy ustnej

Łopian większy
Arctium lappa
to lek oczyszczający krew i chłonkę, o właściwościach ziół gorzkich i antybiotycznym działaniu. Zaleca się go do stosowana w postaci naparu i płukanki, przy owrzodzeniu jamy ustnej.

Cynamon
- w lecznictwie częściej używa się gałązki odmiany C. cassia. Cynamon posiada właściwości rozkurczowe, ściągające i antyseptyczne. Zaleca się go do płukania przy schorzeniach dziąseł i gardła, przy zapaleniu migdałków.

Cytryna
jest doskonałym antyseptykiem, a jej działanie bakteriobójcze łączy się z leczniczymi właściwościami witaminy C. Jest to wykorzystywane zwłaszcza w przypadkach schorzeń reumatycznych. Cytryna jest także świetnym środkiem kosmetycznym. Jej sok ma właściwości oczyszczające i wybielające. W pastach do zębów wykorzystuje się ekstrakt z cytryny.

Zestawy ziół łączą ich działanie przeciwzapalne, ściągające i zmniejszające krwawienie, regenerujące tkanki, antybakteryjne, poprawiające ukrwienie dziąseł, przyspieszające gojenie. Wykorzystane w jednym z popularnych preparatów żelowych garbniki kory dębu działają powierzchniowo ściągająco, związki zawarte w koszyczkach rumianku przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, kwiat nagietka przyspiesza ziarninowanie, alantoina pobudza proces gojenie się ran, lidokaina działa miejscowo znieczulająco – co sprawia, że żel zalecany jest zarówno przy zapaleniu przyzębia, zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej, jak i w stanach po zabiegach chirurgicznych na przyzębiu. Mieszanina odpowiednich proporcji i postaci takich ziół, jak kora dębu, kwiat goździka, kwiat rumianku, liść mięty, liść szałwii, drewno sandałowca, mirra, korzeń jeżówki, kłącze galganatu, korzeń ratanii, korzeń pięciornika, owoc kopru, korzeń lukrecji, owoc anyżku, olejek miętowy oraz etanolu 70% - tworzy preparat stosowany w paradontozie, w stanach zapalnych śluzówki jamy ustnej i gardła, przy krwawieniach dziąseł, przy stanach zapalnych i obrzękach dziąseł, przy rozluźnieniu dziąseł z tworzeniem się kieszonek wokół szyjki zęba, przy skaleczeniach jamy ustnej, przy zabiegach, nieżytach gardła i nieświeżym oddechu.
                                               
Lecznicza wartość ziół znana jest od wieków. Słyną z delikatnego i skutecznego oddziaływania na zdrowie, są doskonałym środkiem profilaktycznym. Obecnie obserwuje się tendencję do wykorzystywania składników naturalnych do sporządzania zarówno leków, jak i środków pielęgnacyjnych. Apteki, sklepy zielarskie i drogerie oferują także szeroki asortyment ziołowych past do zębów i płukanek do jamy ustnej, z których warto korzystać.

mgr Anna Spyrka

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz